Orta Doğu'da Mavi Barış, politika diyaloğu, su diplomasisi, araştırma ve eğitim alanlarındaki vizyon ve faaliyetlerini tanıtmak üzere 27-29 Nisan 2024 tarihleri arasında düzenlenen 4. Uluslararası Bağdat Su Konferansına katılmıştır. Konferansta Orta Doğu’da Mavi Barış’ı, Ürdün, Irak, Türkiye ve İranlı üyelerden oluşan bir heyet temsil etmiştir.
Orta Doğu’da Mavi Barış, Orta Doğu'da öncü bir girişim olarak 2010 yılında kurulan bölgesel bir diyalog platformu olarak hizmet vermektedir. Irak, Lübnan, Türkiye ve Ürdün’de ortakları bulunan girişim, suyun gücünü bölge için barışçıl bir gelecek inşa etmek amacıyla kullanma vizyonu çerçevesinde diyalog, kapasite geliştirme ve somut faaliyetleri kullanmaktadır. Kuruluşundan bu yana girişim, Swiss Agency for Development and Cooperation (İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı-SDC) aracılığıyla İsviçre'den sürekli destek almaktadır.
Orta Doğu'da Mavi Barış, 28 Nisan 2024 tarihinde “Su, Barış ve Dayanıklılık için Sınıraşan İşbirliği: Orta Doğu'dan İçgörüler” konulu teknik bir oturum düzenlemiştir. Bu oturumda heyetimiz, Orta Doğu'da Mavi Barış - Su Ayak İzi Değerlendirmesinin bulgularını sunmuş ve bölgede su kullanımı, su verimliliği ve su tahsisinin iyileştirilmesi için bölgesel su zorlukları ve fırsatlarına ilişkin ortak bir anlayışın geliştirilmesi konusunda değerlendirmelerde bulunmuştur.
Teknik oturumun açılış konuşmasını yapan Irak Su Kaynakları Bakanlığı Teknik Müsteşarı ve Orta Doğu'da Mavi Barış Politika Danışma Kurulu Üyesi Sayın Mühendis Hussain Abdalamer Al Zubedi, katılımcılara girişimi tanıtmış ve suyun verimli kullanımını artırmak için Orta Doğu'da Mavi Barış girişiminin bölgedeki su sorunları ve fırsatları konusunda ortak ve derinlemesine bir anlayış geliştirilmesinde oynayabileceği rolün altını çizmiştir.
Ardından İsviçre Büyükelçiliği - SDC Ofisinden Bölgesel Su İşbirliği Danışmanı Sayın Mühendis Mufleh Al Alaween Abbadi, SDC'nin paylaşılan su kaynakları konusunda ilgili tüm kullanıcılar ve karar vericiler arasında su diplomasisi yoluyla su işbirliğinin teşvik edilmesinde Orta Doğu’da Mavi Barış girişimini destekleme konusundaki rolünü vurgulamıştır.
İran'dan Sayın Dr. Mohammadreza Shahbazbegian, çeşitli sektörlerdeki toplam su tüketimi ve kirliliğinin kapsamlı bir değerlendirmesini yapan ve kuraklık ve su kıtlığına karşı hassasiyete ışık tutan Su Ayak İzi Çalışmasını değerlendirmiştir.
Panel oturumunda Sayın Mühendis Hussain Abdalamer Al Zubedi, Sayın Dr. Majed Abu-Zrieg (Ürdün) ve Orta Doğu’da Mavi Barış Yönetim Kurulu üyeleri Sayın Dr. Hakam Al Alami (Ürdün) ve Sayın Prof. Dr. Bülent İnanç (Türkiye), su kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve dış şoklara karşı dayanıklılığın arttırılmasına duyulan acil ihtiyacın altını çizerek çalışmanın bulgularını değerlendirmiştir.
Su Diplomasisi Merkezi Direktörü Sayın Dr. Abu-Zrieg, sürdürülebilir su ve arazi yönetimi uygulamalarının geliştirilmesinde kapasite geliştirmenin kritik önemini vurgulamıştır. Ayrıca, bölge genelinde etkili eğitici ve teknik programların uygulanması için ortak çaba sarf edilmesi gerektiğine dikkat çekmiştir.
Sayın Al Zubedi, sınıraşan su kaynakları konusunda işbirliğini güçlendirme çabaları çerçevesinde, su altyapısı yatırımları için yeni bir vizyon oluşturmayı amaçlayan Irak ve Türkiye arasındaki son Mutabakat Zaptının öneminin altını çizmiştir. Anlaşma, sınıraşan suların adil ve hakkaniyetli tahsisine odaklanan bir vizyon benimseyerek, iki ülke arasındaki ortak su kaynaklarının yönetiminde işbirliğini ve sürdürülebilirliği artırmayı amaçlamaktadır.
Sayın Dr. Al Alami ise, su tasarrufu sağlayan teknolojiler ve uygulamalarda bölgesel işbirliğini teşvik eden, ortak su sorunlarını daha etkili bir şekilde ele alan ve bölgede sürdürülebilir su yönetimi ve dayanıklılığa katkıda bulunan yenilikçi yaklaşımları ele almıştır. Son olarak Sayın Prof. Dr. İnanç, bölgedeki en büyük su tüketicisi konumunda olan tarım sektöründe su tasarrufu sağlayan teknoloji ve uygulamaların hayata geçirilmesinde işbirliğine dayalı çabaların önemini vurgulamıştır.
Konuşmacılar, Orta Doğu'daki su kıtlığını ele alan birtakım kritik çözümler önermiş ve bölgedeki su kıtlığı zorluklarını hafifletme amacıyla entegre su kaynakları yönetiminin ve işbirliğine dayalı çabaların önemine dikkat çekmiştir.
Sınıraşan İşbirliğinin Gerekliliği
Orta Doğu ve Kuzey Afrika (ODKA) bölgesi, sosyo-ekonomik kalkınma, çevre sağlığı ve siyasi istikrar da dahil olmak üzere yaşamın çeşitli yönlerini etkileyen eşi benzeri görülmemiş bir su kıtlığı ile karşı karşıyadır. 22 Arap ülkesinden 19'unun tatlı su kıtlığı eşiğinin altında olması nedeniyle, su güvenliğinin ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için acilen işbirliğine dayalı çözümlere ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu gerekliliğin bilinci ile Orta Doğu'da Mavi Barış, hidro-diplomasinin ve sınıraşan su konusunda işbirliğinin faydaları konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla 4. Uluslararası Bağdat Su Konferansında, Su Sözleşmesini geliştiren Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) ile üst düzey bir oturum düzenlemiştir. Hidro-diplomasi araçları üzerine yapılan tartışmalar sayesinde katılımcılar, sürdürülebilir sosyo-ekonomik kalkınma için bu tür işbirliklerinden yararlanma ile mevcut ve yeni ortaya çıkan zorlukları ele alma konusunda değerli bilgiler edinmiştir.
İsviçre'nin Ürdün ve Irak Büyükelçisi Ekselansları Emilija Georgieva ise şu cümleleri sarf etmiştir: “Su yönetimi ve işbirliği söz konusu olduğunda Orta Doğu'nun çok önemli bir bölge olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle on yılı aşkın bir süredir Mavi Barış girişimine destek veriyoruz. Bölgedeki tüm ülkelerin büyük çabaları sayesinde elde edilenler gerçekten çok etkileyici.”
Sınıraşan sular konusunda işbirliği, bölgede iklim dayanıklılığını, su verimliliğini, ekosistem faydalarını ve sosyo-ekonomik istikrarı artırmaya yönelik kilit bir strateji olarak öne çıkmakta olup, hidro-diplomasinin bölgedeki dönüşüm için önemli bir yol olduğunu vurgulamaktadır.